امروز قصد داریم در این مقاله در مورد مفهومی به نام عزت نفس صحبت کنیم. “خودت را باور کن” احتمالاً شما هم در بسیاری از کتب و فیلم‌های انگیزشی این جمله را شنیده باشید. در واقع این جمله بیان می‌کند که شما می‌توانید به هرچه میخواهید برسید فقط کافی است که خود را باور داشته باشید. البته این واقعاً درست نیست و شما نمی‌توانید تنها با اکتفا به این جمله به هر چیزی که میخواهید برسید. ایمان به خود و توانایی‌ها میتواند به شما در رسیدن به هدف کمک کند؛ اما همه چیز نیست. حتماً شما هم تاکنون تعاریف یا ایده‌هایی به ذهنتان خطور کرده است در ادامه با ما همراه باشید تا در این مورد صحبت کنیم.
عزت نفس چیست؟
عزت نفس یا حرمت نفس مفهومی نسبتاً پیچیده است که معمولا در مقابل اعتمادبه‌نفس قرار می گیرد، مفهومی که تعریف دقیقی ندارد؛ ولی کمبود آن احتمالاً ریشه بسیاری از درگیری های ذهنی انسان می باشد در اصطلاح روانشناسی این ویژگی را احساساتی بیان می‌کنند که شخص نسبت به خود و دستاورد های خویش دارد و آن را معیاری برای ارزیابی کلی خود می داند. از منظر دیگر می توان گفت این ویژگی نوع نگاه هر شخص به زندگی می باشد با این تعاریف اینطور استنباط می‌شود که این خصیصه مثبت نقشی محوری در زندگی هر شخصی دارد و میتواند روی جنبه های مختلف زندگی مثل تعامل با دیگران دیگران و رفاه و آسایش تأثیر بسزایی بگذارد.
- مطالعه مطلب پیشنهادی: هوش هیجانی چیست؟
- محصول پیشنهادی: سابلیمینال عزت نفس
چه فاکتورهایی که بر عزت نفس تأثیر می‌گذارند؟
عوامل متعددی میتواند روی مورد تأثیر بگذارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین این موارد اشاره میکنیم البته ذکر این نکته ضروری به نظر میرسد که این اکثر این عوامل ذاتی نیستند و می‌توانید آنها را تغییر دهید.
ژنتیک
برخی عوامل که پایه‌گذار شخصیت اصلی ما نیز هستند، و به‌صورت ژنتیکی به ما به ارث می‌رسند می‌توانند روی عزت نفس شما مؤثر واقع شوند.
تجربیات دوران کودکی
آنچه در دوران کودکی تجربه میکنید میتواند تأثیر بسزایی روی انتخاب‌ها و رفتارهای شما در دوران بزرگسالی بگذارد. دوران خردسالی دوران رشد شخصیت شماست اگر در این دوران به طور مداومی به شما احساس بی ارزش بودن تزریق شود تأثیر آن در ادامه زندگی هم حس خواهد شد برای مثال، کودکانی که در خانواده‌های ناپایدار بزرگ می‌شوند خود را بسیار بی ارزش می دانند و این بار بی ارزشی را در ادامه زندگی نیز با خود حمل می‌کنند.
دوستان و خانواده
تأثیر محیط و اطرافیان بر رفتارهای ما بر کسی پوشیده نیست دوستان شما و به‌طورکلی هر کسی که شما با آنها معاشرت میکنید میتواند به نحوی روی شما تاثیر مثبت یا منفی بگذارد این تاثیرات در درازمدت می تواند به سلامت روان شما کمک کند یا در نهایت اوضاع را بدتر کند.
جامعه
فشار جامعه برای همسو کردن شما با معیارها و شیوه‌های معین زندگی ممکن است باعث شود شما احساس کنید ادم بی ارزشی هستید. در جامعه امروزی، خواسته‌ها، محصولات، سبک مد، فناوری‌های بسیاری وجود دارد که همه این‌ها باعث می‌شود احساس کنید باید با استاندارد خاصی زندگی کنید، لباس خاصی بپوشید، شغل خاصی داشته باشید و مطابق با آن عمل کنید که در نهایت نتیجه این فشارها منتهی به این خواهد شد که شما واقعا ادم بدرد بخوری نیستید و ارزشی ندارید.
شبکه‌های اجتماعی
امروزه شبکه‌های اجتماعی جزئی جدانشدنی از زندگی اکثریت مردم تبدیل شده است؛ اما همین شبکه‌ها نیز میتواند بستری برای تأثیرگذاری روی خود باوری باشد انواع تبلیغات چاپی و غیر چاپی، تصاویر موجب می‌شود بیشتر افراد به‌خصوص قشر جوان دست با این جو رسانه‌ها دست به مقایسه خود با افراد مشهور بپردازند که تداوم این امر در ادامه موجب می شود شما خودتان را باور نداشته باشید و ارزش های خود را هرگز نبینید. در همین موردی و بر اساس تحقیقی اثبات شده است که استفاده از رسانه‌های اجتماعی به‌خصوص برای افرادی که اعتمادبه‌نفس پایین‌تری نیز دارند بسیار بیشتر است.
باورها و عقاید
اینکه شما چه باورها و اعتقاداتی در زندگی خود داشته باشید میتواند روی عزت نفس شما تأثیر مثبت یا منفی بگذارد. در واقع هر فرد و خانواده‌ای باتوجه‌به باورهایی که دارد تعریف می‌شود این باورهای میتواند تحت شرایط فرهنگی – اجتماعی یا حتی به‌صورت فردی و در خانواده‌ها ایجاد شده باشد فرقی نمیکند، باورها سیستم قدرتمندی هستند که بر بسیاری از جهات زندگی مثل نحوه‌ی تعامل شما با دیگران، رفاه و درآمد و.. اثرگذار باشند. با این شرایط داشتن باورهای منفی میتواند در نهایت موجب خدشه‌دار کردن شما شود.
محیط کار
بخش بزرگی از زندگی شما در محل کار یا مدرسه می گذرد، بنابراین جای تعجب نیست که چرا محیطی که در آن کار میکنید یا تحصیل میکنید بر زندگی شما تأثیر می گذارد. یک شغل پر استرس و بیش از حد سخت اغلب میتواند به باعث شود شما حس اضافی بودن داشته باشید و روحیه شما برای کار کاهش پیدا کند، در حالی که یک محل کار سازنده و تشویق کننده میتواند به شما کمک کند قوی تر شوید.
سلامتی
سلامت کلی شما نیز میتواند به عزت نفس شما کمک کند. مراقبت از خود، بدن، ذهن و روح احساس شما را نسبت به خود افزایش می دهد و همواره بر ارزش خود تأثیر می گذارد.
- بیشتر بخوانید: استرس چیست؟
عزت نفس در مقابل خود شیفتگی
علیرغم باور بسیاری از افراد که خود شیفتگی با عزت نفس بالا یکی نیست. شخصی که خود شیفته است تنها خودش را در همه‌ی عرصه ها میبیند و نگاهی از بالا به همه چیز دارد این افراد جز خودشان کسی دیگر مهم نیس انسان های دیگر برای این افراد کم ارزش جلوه می کننند و حتی ممکن است گاهی برای تقویت قدرت خود دست به تخریب دیگران نیز بزنند. در مقابل شخصی که حرمت نفس بالایی دارد بر این باور است که همانطور که برای خودش احترام قائل است برای دیگران نیز احترام بالایی قائل می باشد. بنظر میاد رابطه ای معکوس بین این ویژگی و خود شیفته بودن وجود دارد و هرچه احساس ارزشمند بودن یک شخص بیشتر شود این خود برتر ببینی نیز کمتر می‌شود.
تفاوت عزت نفس با اعتمادبه‌نفس در چیست؟
در حالی که معمولا عزت نفس و اعتمادبه‌نفس به جای هم استفاده می شوند؛ اما از نظر معنا این دو باهم تفاوت هایی دارند. عزت نفس برایند و احساسی است که شخص نسبت به خود دارد در حالیکه اعتمادبه‌نفس برگرفته است توانایی هر شخصی در انجام وظایف مختلف یا تصمیم گیری های که در زندگی می گیرد. برای درک درست این موضوع می توان بیان این اینطور بیان کرد که عزت نفس همانند زیر بنای یک ساختمان می ماند که اگر به آن توجه نشود ساختمان به زودی فرو میریزد در حالی که اعتمادبه‌نفس به شما کمک می‌کند مهارت های خود را ارتفا دهید و در نهایت به دستاورد های موثر در زندگی برسید اگر خود را کم ارزش بدانید شاید هرگز حس خوشبختی بابت این دستاورد ها نداشته باشید باتوجه‌به مطالب بالا این طور به نظر میرسد که درک درست از تفاوت بین این دو مقوله به شما کمک می‌کند با دیدی بهتر برای حل مشکلات روان خود تلاش کنید.
تفاوت های اساسی عزت نفس و اعتمادبه‌نفس
حال که درک کردیم بین عزت نفس و اعتمادبه‌نفس تفاوت وجود دارد بهتر است در ادامه به برخی تفاوت های اساسی آنها نیز اشاره کنیم.
1-ابعاد مختلف زندگی
ما در طول زندگی همواره به دنبال یادگیری مسیر ها و مهارت های جدیدی هستیم شاید شما بخوایید ساز جدیدی بزنید یا زبان خارجی یاد بگیرید و آشپزی کنید و .. برای یادگیری این مهارت ها شما به مهارتی بنام اعتماد بنفس نیاز دارید تا بتوانید به سطح دلخواه در این مهارت ها برسید؛ اما در مورد عزت نفس می توان گفت که اگر شما به خودتان و ارزش هایتان باور نداشته باشید عملا رسیدن به این دستاورد ها هم شما رو خوشحال نخواهد کرد.
2. احساس درونی یا بیرونی
عزت نفس یک حس درونی است؛ زیرا کسی نمیتواند به شما با ارزش بودن را بدهد شما باید خودتان، خود را باور داشته باشید. اما در مورد اعتمادبه‌نفس این مهارت به تکرار و تمرین شما در شروع کار اشاره دارد و به همین دلیل است که بهتر است قبل از شروع هر کاری ببیند از پس این کار برمیاید یا خیر.
3. اعتمادبه‌نفس کاذب در مقابل عزت نفس کاذب
تلاش شما برای بهبود عزت نفس نتیجه مثبتی خواهد داشت در حالیکه در مورد اعتمادبه‌نفس این مورد چندان قابل اعتنا به نظر نمیرسد. اگر شما در ابتدایی کار صرفا اعتمادبه‌نفس بالایی داشته باشید به سرعت دچار شکست می شوید؛ زیرا این اعتمادبه‌نفس کاذب است.
راهکار های افزایش عزت نفس چیست
عزت نفس معیاری برای سنجش سلامت روح و روان هر انسانی می باشد و به همین دلیل است که افزایش و بهبود آن بسیار مهم به نظر میرسد. در ادامه ما به برخی از ایده های افزایش این ویژگی مهم اشاره میکنیم فقط به یاد داشته باشید این ایده ها برای برخی از افراد در شرایط مختلف میتواند میتواند نتایج متفاوتی در پی داشته باشد؛ بنابراین بهتر است رویکردی را انتخاب کنید که خودتان با آن راحت تر هستید.
1-با خودتان مهربان باشید!
می‌توانید از خودشناسی خود شروع کنید ببیند چه چیزی در زندگی شما را خوشحال می‌کند و یا چه چیزی باعث می‌شود شما ناراحت شوید برای مثال شما ممکن است از نوشتن یک مطلب یا ساز زدن احساس شادی کنید. انجام کارهای مورد علاقه باعث می‌شود شما بیشتر به فکر خودتان باشید و این کارها در نهایت منتهی به نتایجی خوب در جهت بهبود سلامت روانتان خواهد شد.
2. افکار ناخوشیایند در مورد خودتان را به چالش بکشید!
شما می‌توانید هر روز و هر لحظه خودتان را نقد کنید و خود را بسیار کم ارزش جلوه دهید در این مورد بهتر است با پرسیدن سوالات مناسب این افکار را به چالش بکشید دفعه ی بعدی که فکر ناخوشایندی در مورد خودتان داشتید می‌توانید این سوال را از خودتان بپرسید که آیا با دوست صمیمی خود نیز همینطور صحبت می کردید؟
3. به ویژگی های خوبتان بیشتر بها دهید
شما مانند هر انسان دیگری برخی ویژگی های مثبتی در شخصیت خودتان دارید، بهتر است به این نقاط مثبت شخصیت خود بیشتر بها دهید برخی افراد دوست دارند جلو آیینه بایستند و از ویژگی های خودشان صحبت کنید شاید در ابتدا این کار عجیب باشد؛ ولی در ادامه خواهید دید با این کار احساس راحتی بیشتری خواهید داشت.
4. یاد بگیرید بیشتر نه بگویید!
موافقت با خواسته های دیگران و راضی نگه داشتن همیشگی آنها باعث می‌شود شما خودتان نباشید و این به عزت نفس شما ضربه خواهد زد یاد بگیرید نه بگویید در ابتدا این کار بسیار دشوار خواهد بود؛ اما با تمرین کردن خواهید دید که چقدر این نه گفتن به شما کمک می‌کند به خودتان فکر کنید.
5. مقایسه با دیگران ممنوع!
رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام باعث شده است خیلی بیشتر درگیر مقایسه خودمان با دیگران شویم سعی کنید دست از این مقایسه های بی فایده بردارید تصاویری که شما از افراد مختلف در صفحات اجتماعی می بیندی الزاما تصاویری کامل از زندگی نیست.
6. موفقیت های خودتان را جشن بگیرید
فرقی نمیکند این موفقیت چقدر کوچک بنظر برسد ممکن است امروز کمی تمرین خود گویی مثبت داشته باشید یا کاری نیمه تمام را به اتمام رسانده باشید جشن گرفتن باعث می‌شود با خودتان راحتی بیشتری داشته باشید و موجب رشد احساسات شما شود.
7. افراد منفی را رها کنید
در مورد افکار منفی و ناخوشایند گفتیم؛ ولی شما باید از ادم های منفی نیز دوری کنید و ارتباط خودتان را با آنها در نهایت به حداقل ممکن برسانید؛ زیرا افراد و شرایط محیطی اطراف شما تأثیر بسیار زیادی در افزایش یا کاهش خلق و خوی شما خواهند داشت. اگر مردم مدام عیب هایتان را به شما یادآوری کنند، اشتباهاتتان را مسخره کنند، یا شما را پر از شک و تردید کنند، منجر به این می شود که شما خودتان را نبینید و به ارزش های خود بها ندهید اما رها کردن این تأثیرات باعث تشویق مثبت بیشتر و افکار مهربانانه می‌شود تا به افزایش عزت نفس شما کمک کند.
- بیشتر بخوانید: چگونه افکار منفی را از خودم دور کنم؟
8. برای روابط حد و مرز داشته باشید.
اگر میخواهید دیگران از شما سو استفاده نکنند یا به درستی و با احترام با شما رفتار کنند بهتر است موضوع تعیین حد و مرز را جدی بگیرید وقتی در مورد ارزش ها و مرز بندی های خود در زندگی شخصی و حرفه قاطع هستید نسبت به واکنش هایی که در اطرافتان که به صورت عمدی یا غیر عمدی رخ می دهد درک بهتری خواهید داشت و نیاز به عذرخواهی های مکرر از اطرافیان برای هر اتفاق کوچیکی نیستید. این مرز بندی ها در محیط کار یا روابط دیگر می تواند متفاوت باشد باید بدانید که نتیجه این حد و مرز در نهایت به افزایش اعتماد به نفس و همچنین خود باوری شما منتهی می شود.
نشانه های فردی که عزت نفس بالایی دارد چیست؟
هدف گرا هستید
افرادی که خود باوری بالایی دارند عموماً هدف گرا هستند. آنها اهداف کوتاه مدت و بلند مدت تعیین می کنند و برای رسیدن به آنها تلاش می کنند. اهداف آنها در راستای عقاید و آرمان هایشان است. وقتی صحبت از تعیین اهداف می‌شود اهدافتان دست نیافتنی و خیلی سخت باشند، به آنها نخواهید رسید و ادامه ی این کار باعث آسیب به روح روانتان می شود.مطمئن شوید که اهداف شما هم معقول و هم بلندپروازانه هستند؛ اما نه در حد افراطی.
به سلامت خودتان توجه کافی دارید
افراد دارای عزت نفس قوی می دانند که چگونه در همه سطوح به دنبال خود باشند: از نظر جسمی، روانی، عاطفی و معنوی. آنها از نظر عاطفی قوی، انعطاف پذیر و قادر به تشخیص عملکرد احساسات منفی هستند. خشم، پشیمانی یا ترس تهدیدی برای آنها نیست. در عوض علل این احساسات را بررسی می کنند و سپس آنها را درمان می کنند.
معاشرت خوبی با بقیه دارید
افراد دارای عزت نفس قوی، از جمله، سعی نمی کنند همه را راضی کنند و از شایعات پرهیز کنند.آنها همچنین می‌توانند بین احساس و پیام تمایز قائل شوند. وقتی کسی از دست او عصبانی یا عصبانی است، ممکن است از خود در برابر احساسات محافظت کند و روی پیامی که می‌خواهد منتقل کند تمرکز کند. آنها همچنین به احساسات و خواسته های دیگران توجه دارند. پذیرش و خوشگذرانی در چاپلوسی برای آنها مشکلی ندارد. وقتی با هر چیزی مشکل دارند از کمک گرفتن نمی ترسند.
در زمان حال زندگی میکنید
شما می دانید که گذشته تاریخ است و هیچ کاری نمی توانند در مورد آن انجام دهید و چشم اندازی خوش بینانه به آینده داردید و به توانایی خود در تحقق آن اطمینان دارید. در این شرایط شما نگرانی بابت چه می‌شود اگر نخواهید داشت و با داشتن برنامه ریزی مناسب برای حل مشکلات پیش رو قدم برمیدارید.
شما یک حلال مشکل هستید
افراد با عزت نفس قوی می‌دانند که چالش‌ها بخشی اجتناب‌ناپذیر از مسیر رسیدن به موفقیت هستند. موانع با تمرکز کمتر بر روی آنها، در عین حال به اندازه کافی برای غلبه بر آنها برطرف می‌شود. تمرکز اصلی آنها بر روی مأموریت، هدف و باورها و ارزش‌های محرک باقی می‌ماند.
ویژگی افرادی که عزت نفس پایینی دارند
اعتمادبه‌نفس پایین
افرادی که خود را بی ارزش می دانند عموما اعتمادبه‌نفس پایینی نیز دارند و برای انجام کارهای خود همواره دچار مشکل می شوند.
احساس اضافی بودن و عدم نیاز می‌کنند
شاید شما در محیط کار یا بین دوستان و خانواده همواره با این إحساس دست و پنجه نرم کنید که شخصی بی ارزش و اضافی هستید این احساس با طور مستقیم با ظرفیت های شما و باورهای شما در مورد خودتان در ارتباط است.
به خودتان شک دارید و نگرانید
حتی پس از تصمیم گیری بر روی یک انتخاب، افرادی که خود ارزشی پایینی دارند، مرتباً تاکید می کنند که تصمیم غیرقابل قبولی گرفته اند. آنها دیدگاه های خود را زیر سوال می برند و ممکن است به طور مرتب نظرات دیگران را به جای پایبندی به تصمیماتشان قبول کنند.
خود گویی منفی
وقتی شما برای خود ارزشی قائل نشوید خیلی راحت است که در هر موردی خود را مقصر بدانید و نقش یک انسان قربانی را بازی کنید این طور مواقع شما به راحتی در دام افکار منفی خود می افتید و به جای اینکه دیدن ویژگی های مثبت در کنار ویژگی های منفی دائما به قسمت های منفی خود فکر میکنید و در یک چرخه خودگویی منفی گرفتار می شوید.
مدام به فکر راضی کردن دیگران هستید
افرادی که برای خودشان ارزش چندانی قائل نیستد مدام درگیر کسب رضایت دیگران به منظور تایید خود و دریافت حس خشنودی هستند؛ اما از آنجایی که شما نمی‌توانید به همواره همه را راضی نگه دارید این اتفاق در نهایت باعث ایجاد حس سرخوردگی بیشتر و کاهش عزت نفس شما خواهد شد.
باورهای غلط در مورد عزت نفس چیست
1-شما یا عزت نفس دارید یا ندارید!
برخی از افراد فکر می‌کنند این از بدشانسی آن هاست که با حس کم ارزشی به دنیا آمده اند و برخی از افراد حتماً به دلیل ژنتیکی و خوش شانسی از اول این حس را داشته اند این باور غلطی است که میتواند شما را از مسیر بهبود این حس خود ارزش بینی دور کند. در حقیقت عزت نفس در گذر زمان و باتوجه‌به شرایط شما و تعاملات و دستاورد هایی که بدست می اورید دستخوش تغییر خواهند شد و این یعنی این حس یک صفت ذاتی نیست و شما می‌توانید برای بهبود آن همواره اقدامات مثبتی انجام دهید.
2- روابط عاشقانه و رمانتیک موجب افزایش خود ارزش بینی می‌شود
تعامل با شخصی جدید و دریافت توجه از سمت او به نظر بسیار وسوسه انگیز بنظر میرسد اما باید بدانید که عزت نفس خریدنی نیس و شما نمی‌توانید با این حس را با این تعاملات بدست اورید.
3- عزت نفس بالا یعنی شما روز بد ندارید
روزهای بد در زندگی وجود دارند این اتفاق برای همه‌ی افراد ممکن است رخ دهد و ربطی به اینکه شما چقدر خود را با ارزش می دانید ندارد تنها تفاوتی که وجود دارد این است که افرادی که خود ارزش بینی بالاتری دارند در روزهای بد بیشتر به احساسات خود توجه می‌کنند و دنبال راهکارهایی برای برگشتن به مسیر آرامش و حل مشکلات هستند.
اثرات کمبود عزت نفس در زندگی
تا اینجا در مورد حرمت نفس و اهمیت ویژه آن صحبت کردیم اما خب چه اتفاقی می افتد اگر ما اصلا این ویژگی را نداشته باشیم و چرا اینقدر مهم است؟ برای پاسخ به این سوال میتوان به نقش این ویژگی مهم را در برخی از موارد زیر بررسی کرد؟
تصمیم گیری های اشتباه
خیلی راحت می توانید در دام این تصمیم گیری های اشتباه قرار گیرید زیرا وقتی برای خود ارزشی قائل نیستند به راحتی اجازه می دهید دیگران برای شما تصمیم بگیریند و خب این بد از بدتر است!
درگیر مقایسه های غلط می شوید
وقتی مدام خود را بی ارزش بدانید به جای اینکه تغییرات خود را رصد کنید و خودت الان را با انسانی که دیروز بودید مقایسه کنید مدام درگیر مقایسه خود با دیگران هستید.
عدم توسعه فردی
این شاید بدترین اتفاقی باشد که می تواند رخ دهد زیرا باعث می شود شما نسبت به همه آموزش ها بدبین شوید و حتی حاضر نباشید در مورد به رشد شخصیتی خود فکر کنید.
جمع بندی
مفهوم عزت نفس ریشه ای بسیاری از ناراحتی ها و اختلات می باشد و توجه به آن احتمالا موجب مرتفع شدن برخی از این مشکلات شود در این مقاله در مورد تاثیر این خصیصه بر زندگی و افزایش و بهبود آن بحث شد. مقالات تفکر و ذهنیت مثبت ما را حتما دنبال کنید!
