امروزه استرس یکی از حالت های روحی زندگی مدرن است که غیر قابل انکار است و افراد فاقد از سن و جنس، به آن در دوران مختلف زندگی خود مبتلا می شوند. در واقع استرس یک حالتی است که بدن در مواقعی که راه حلی برای یک مسئله ی بخصوص نمیتواند پیدا کند، با آن مواجه می شود و واکنش بیولوژیکی بدن انسان است.
در واقع زمانیکه شما با یک چالش جدید رو به رو می شوید که قبلا آن را تجربه نکردید، هورمون های بدنتان افزایش میابد که منجر به یکسری واکنش های اضطرابی مثل تپش قلب، سر درد، عرق کردن و …. می شود. قرار گرفتن بیش از اندازه در موقعیت های استرس زا یا تنش زا می تواند برای بدن فرد بسیار مخرب باشد و تاثیرات منفی بر روی بدن شما بگذارد. بنابراین باید تا حد امکان از محیط های استرس زا دوری کرد و یا مدیریت استرس را به خوبی آموخت.
به طور کلی زندگی شهرنشینی و مدرنیته عامل اصلی استرس است چرا که نگرانی های فراوانی را با خود به همراه می آورد که میتواند بر روی عملکرد مغز و بدن تاثیر مخربی داشته باشد و همچنین باعث کاهش طول عمر شود.
علائم استرس چیست؟
اگر علائم مهم و شاخص استرس را بشناسیم میتوانیم آن را بهتر کنترل کنیم و از نتایج مخرب آن جلوگیری کنیم. بنابراین امروزه بهتر است تا از علایم استرس آگاه باشیم که شامل موارد زیر می تواند باشد:
• بی قراری: در واقع از مهمترین هورمون های استرس شامل کورتیزول و کورتیکوتروبین است که هنگام استرس در بدن ترشح شده و منجر به بی قراری و اضطراب شدید خواهد شد. در اوقع ترشح این هورمون ها نوعی پاسخ بدن به شرایط و موقعیت نامعلوم و مبهم است.
• افسردگی: شاید برایتان جالب باشد اما افسردگی رایج ترین نوع بیماری قرن است که تقریبا اکثر افراد حداقل یکبار در زندگیشان آن را به نوعی تجربه کرده اند. افسردگی انواع و دلایل مختلف دارد و بسیار پیچیده است اما استرس مزمن در فرد می تواند در دراز مدت باعث افسردگی شدید شود که تاثیرات منفی زیادی خواهد داشت. افسردگی می تواند بر تمام ابعاد زندگی یک فرد تاثیر بگذارد و منجر به کاهش عملکرد زندگی شود. افسردگی ناشی از استرس به قدری شایع است که می توان گفت افسردگی و استرس رابطه ی بسیار مستقیمی دارند.
• حمله شوک کننده: به هنگام تجربه استرس، یکسری هورمون ترشح می شود که این هورمون ها وارد جریان خون می شوند و باعث می شوند تا ضربان قلب افزایش یابد و یا به سختی نفس بکشید که به این حالت حمله گفته می شود. در واقع این علائم زمانی رخ می دهد که فرد دچار ترس و استرس همزمان شود. علائم حمله می تواند در هر فرد متفاوت باشد اما عمدتا تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، عرق کردن ، لرزش دست ها . ارتباطات غیر طبیعی و بسیار سریع از علایم شایع آن است. در صورتیکه فردی این حملات را بارها تجربه کند باید فورا به پزشک مراجعه کند چرا که در دراز مدت می تواند بسیار آسیب زا باشد و در افراد مسن احتمال امکان سکته را فراهم کند.
• احساس غم عمیق: استرس شدید می تواند باعث شود تا فرد احساس غم و اندوه کند و در مواردی شروع به گریه کردن کند. در واقع این احساس به دلیل تغییر در میزان هورمون ها است که با گریه می تواند به نوعی تراوشات مغزی خود را تخلیه کندو معمولا افراد پس از گریه کردن احساس آرامش بیشتری دارند.
• سردرد یا سرگیجه: در صورت تحمل استرس های شدید در طولانی مدت، میزان سردرد یا دردهای مبهم در نواحی سر و گردن و یا حتی شانه ها نیز افزایش میابد. در واقع افراد در شرایط استرس زا، دچار سردردهای میگرنی می شوند که بسیار دردناک و آزار دهنده است.
• احساس درد و گرفتگی: انقباض شدید ماهیجه ها در شرایط استرس زا منجر به احساس درد و یا کوفتگی می شود. از طرفی استرس مزمن می تواند سیستم ایمنی بدن را مختل کند و در این صورت بدن در برابر میکروب ها یا عفونت ها بسیار آسیب پذیر خواهد شد.
• اختلال در خواب: معمولا افراد استرسی، دچار اختلال در خواب می شوند. در واقع این افراد یا بسیار کم خواب می شوند و یا اینکه میزان خوابشان افزایش میابد که هر دوی آن از علایم استرس و افسردگی است. که خود باعث آسیب به عملکرد زندگی می شود.
• مشکلات گوارشی: استرس مزمن سبب حالت تهوع یا بروز اسهال و یا حتی یبوست می شود چرا سیستم عصبی شما مستقیما با سیستم گوارشی در ارتباط است و هورمون های ترشح شده هنگام استرس نیز منجر به اسپاسم مری و افزایش اسید معده می شود.
• افزایش فشار خون: افزایش هورمون های استرس در موقعیت های متشنج کننده باعث می شود تا ضربان قلب افزایش و رگ ها نیز باریک تر شوند در نتیجه فشار خون بالا می رود.
- مطالعه بیشتر: چگونه زندگی خود را تغییر دهم؟
دلایل استرس چیست؟
استرس می تواند دلایل متعددی داشته باشد اما رایج ترین دلایل می تواند مواردی مثل نگرانی در مورد یک مورد به خصوص، داشتن مسئولیت های بسیار مثل شغل،رو به رو شدن با تغییرات بسیار در زندگی، شرایط بسیار سخت روحی و روانی، وجود نداشتن کار یا تغییراتی در زندگی، عدم داشتن کنترل بر روی اتفاقی نیز میتواند باعث استرس شود.
در واقع یکسری از شغل ها ذاتا استرس زا هستند مثل: پزشکی، خدمات اورژانس، خدمات نظامی و … و یا در برخی از مشکلات اجتماعی ممکن است فرد دچار استرس شود مانند: شرایط مالی نامناسب، مشکلات رفاهی، بیکاری، روابط مثل ازدواج و یا طلاق، مشکلات خانوادگی. بسیاری از افراد در مواقعی که یکی از افراد زندگیشان را از دست می دهند دچار استرس می شوند و یا مبتلا شدن به یک نوع بیماری می تواند نیز استرس زا باشد. همچنین مهاجرت به کشوری دیگر منجر به استرس می شود چرا که از فضا و موقعیت کشور جدید نا آگاه هستیم.
انواع استرس
استرس ذاتا منفی نیست و در بسیاری از موارد استرس می تواند منجر به نتایج خیلی تاثیر گذاری شود. در واقع استرس منجر به افزایش هوشیاری فرد میشود و این موضوع فرد را با انگیزه تر می کند تا با تلاش بیشتری برای رسیدن به هدفی خاص برسند. بنابراین استرس مثبت در درس خواندن، کار و … بسیار موثر است چرا که عدم وجود استرس در این شرایط باعث می شود تا فرد هیچ تلاشی برای دستیابی به هدف خود انجام ندهد. اما استرسی که منجر به یکسری از علائم مثل تپش قلب، تنگی نفس، لرزش می شود و فرد توانایی کنترل و مدیریت آن را ندارد و به شکل پی در پی نیز اتفاق می افتد، استرس منفی می گویند که می تواند پیامدهای منفی برای بدن داشته باشد.
استرس های مزمن می تواند باعث به وجود آمدن بیماری در فرد شود مانند: بیمای ام اس، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی، انواع سکته، بی اشتهایی و یا پرخوری، افسردگی، پرخاشگری و عصبانیت، فشار خون بالا، سردرد های میگرنی، فراموشی، بی قراری و اضطراب.
به طور کلی زندگی در دنیای مدرن، استرس را برای شما به ارمغان می آورد اما باید این موضوع را همواره به یاد داشته باشیم که استرس را نمیتوان از بین برد اما می توان به روش های گوناگون آن را مدیریت کرد. نحوه ی مدیریت استرس در هر فرد متفاوت است و هر کس شیوه ی خاص خود را برای کنترل استرس دارد. اما کنترل آن امری ضروری است.
چرا که در غیر این صورت منجر به نتایج منفی خواهد شد مانند مبتلا شدن به انوع بیماری ها و یا افسردگی که خود معضل بسیار پیچیده و سختی برای هر فرد می تواند باشد. در صورتیکه هیچ یک از روش های کنترل استرس برای شما موثر نبود باید سریعا به روانپزشک مراجعه کنید و با صحبت کردن با روانشناس و یا تجویز دارو، استرس شما کاهش یابد.
در بسیاری از موارد به خصوص در سنین نوجوانی، افراد در پی استرس های مزمن، مبتلا به افسردگی های شدید شده و دست به خودکشی زده اند. بنابراین والدین همواره باید فرزندان نوجوان خود را نسبت به میزان استرس، کنترل استرس و پیامدهای بسیار منفی استرس آگاه کنند تا از نتایج آن در آینده جلوگیری شود.
داشتن سبک زندگی سالم در کاهش استرس نقش چشمگیری دارد. در واقع منظور از سبک زندگی سالم، ورزش روزانه ، خواب کافی، داشتن شغل مورد علاقه، تغذیه سالم، دوری از هرگونه تنش و شرایط استرس زا، انجام فعالیت های هنری، معاشرت با اقوام و دوستان، طبیعت گردی است که هر کدام از آنها تاثیر بسزایی بر روند زندگی و کاهش استرس دارد.
برای درمان استرس های مزمن نیز ملاقات فوری روانشناس و یا روانپزشک به شدت توصیه می شود چرا که هرچه زودتر روند افزایشی شدن استرس را کنترل کنید، در واقع روند افسردگی و سایر بیماری ها را در بدنتان کند خواهید کرد. در واقع استرس همانطور که در ابتدای مقاله عنوان شد، استرس و افسردگی بیماری های قرن و زندگی مدرنیته هستند که همه ی افراد در دوره ی از زندگی به آن مبتلا شده و در سطوح پایین پس از مدتی فروکش می کند.
روش های کنترل و کاهش استرس چیست؟
به طور کلی استرس امری اجتناب ناپذیری است و نمیتوان از آن فرار کرد اما می توان آن را کنترل کرد تا به آسیب های دیگر نینجامد. از جمله راهکارهای مثبت در جهت کاهش و کنترل استرس شامل موارد زیر است:
جستجو درباره ی دلیل استرس: در واقع اگر فرد بداند که به چه دلیل و از چه می ترسد، می تواند آن را بهتر کنترل کند.بنابراین اگر فرد ترس هایش بر روی کاغذ بنویسد و سپس برای هرکدام راه حلی پیدا کند می تواند بسیار کمک کنند و آرامش بخش باشد.
مثبت فکر کردن: در واقع نگرش مثبت می تواند همه چیز را تغییر دهد در حالیکه دیدگاه منفی به هر چیزی می تواند آن را نابود کند. بنابراین تلاش در جهت مثبت اندیشی می تواند بسیار کمک کننده باشد تا استرس شما کاهش یابد. برای مثبت اندیشی بهتر است از تاثیرات بی نظیر آن آگاه شوید که این کار را می توانید با خواندن کتاب و یا دیدن فیلم، آن را تغییر دهید.
سرگرم بودن: از دیگر راهکارهای مدیریت استرس، مشغول شدن به کاری است . در واقع در مواقعی که ذهن شما بیکار است، شروع به افکار منفی میکند چرا که ذات انسان و ذهن او به این صورت است. پس بهتر است تا حد امکان خود را مشغول به انجام کاری کنید. به طور مثال یادگیری ساز و یا هنرهای بصری می تواند موثر و آرام بخش باشد.
استفاده از فایل سابلیمینال: با خرید و گوش فرا دادن به این فایلها می توانید به ضمیر ناخودآگاه خود نفوذ کنید و استرس خود را کاهش دهید.
نفس عمیق بکشید: کشیدن نفس عمیق می تواند یکی از موثر ترین راهکارها برای کاهش استرس باشد. اگر در هنگام استرس شدید چند نفس عمیق بکشید، در لحظه بسیار آرام خواهید شد و میتوانید استرس خود را به خوبی کنترل کنید.
ورزش کردن: ورزش از دیرباز تا کنون راه حلی قوی برای تمامی مشکلات به خصوص استرس و افسردگی بوده است. در واقع ورزش کردن نوعی توجه به بدن و درون خود است. علاوه بر آن قرار گرفتن در محیط ورزشی منجر به افزایش نشاط و انرژی شما می شود و میتوانید استرس را برای مدتی از خود دور کنید و تمرکزتان را بر روی ورزش بگذارید. یکی از تاثیرات بسیار مثبت ورزش، اعتماد به نفس است. ورزش به شما اعتماد به نفس خواهد بخشید و می توانید در انواع بحران ها به خود اعتماد کنید.
دوش آبگرم: دوش گرفتن یک راه حل بسیار مناسب در زمان بحران است، در واقع دوش آبگرم می تواند شما را برای مدتی آرام کند و افکارتان متمرکز بر مسائل دیگر بکند.
گوش دادن به موسیقی: موسیقی می تواند آرام بخش باشد و این امکان را دارد تا عضلات منقبض شده ی را برای مدتی آرام کند. پیشنهاد ما به شما این است تا به موسیقی های بی کلام در شرایط استرس زا گوش دهید.
طبیعت گردی: رفتن به آغوش طبیعت یک راه حل مناسب برای رهایی از استرس است. قدم زدن در طبیعت با دوستان یا خانواده می تواند برای کاهش نشخوار فکری و استرس موثر باشد.
مدیتیشن و یوگا: یوگا ورزش جسم و روح است که باعث می شود تا ضربان قلب و تنفس های پی در پی کاهش یابد و به آرامش برسید.
رژیم غذایی مناسب: تغییر در سبک تغذیه می تواند روی استرس شما موثر باشد، به طور مثال خوردن بیش از حد کافئین منجر به زیاد شدن میزان استرس فرد می شود.
آموزش قانون جذب: با کمک این دوره یاد میگیرید که چگونه افکار منفی و استرس را در خود کاهش دهید و انرژی مثبت جذب کنید.
